. Complete the sentences. Use can or cannot.

1. A little child cannot carry a big table.
2. Birds can fly but bears cannot fly.
3. My teacher can speak English well.
4. We cannot wash without water.
5. A rich man can buy many dresses.
6. A poor woman cannot buy a car.

• Choose the correct word.

1. There was once a young and beautiful princess. (ugly, beautiful)
2. She had a small golden ball. (golden, red)
3. Nadia played with her ball . (ball, cat)
4. The ball fell into the water of the fountain . (fountain, river)
5. She saw an ugly frog in the water. (frog, bear)
6. You will let me live with you. (play, live)
7. Nadia heard a strange noise . (sound, noise)
8. She opened the door and the frog hopped into the room. (ran, hopped)

• Write sentences using the words below. Don’t forget to begin
• your sentences with capital letters.

1. golden, princess, had, ball, small, a, the. the princess had a small golden ball
2. the, water, it, of, fell, fountain, into, the. it fell into the water of the fountain
3. frog, saw, in, she, water, the, a. she saw a frog in the water
4. noise, heard, strange, she, a. she heard a strange noise
5. was, ugly, it, frog, the. it was the ugly frog
6. the, into, hopped, room, frog, the. the frog hopped into the room

 

• True or false?
  1. There was once a very old and ugly princess. false
  2. When Nadia looked down, she saw a frog in the water. true
  3. The frog wanted to eat from a golden plate and sleep on Nadia’s bed. true
  4. The frog didn’t bring the golden ball and Nadia felt unhappy. false
  5. Three days later Nadia heard a Strange noise. false
  6. The princess did not open the door and went to bed. false

Собаку съел

Устал, как собака

Живут как кошка с собакой

Собака на сене

Как собаке пятая нога

Вот где собака зарыта

Вам не показались странными эти фразы?

Ну, когда говорят, что кто-то живёт как кошка с собакой, можно предположить, что мира между этими людьми нет. Ну что, догадались? Конечно, это фразеологизмы!

А что такое фразеологизмы?

Это устойчивые сочетания слов с неизменным порядком. Чтобы понять лексическое значение фразеологизма, объясняют смысл всего сочетания слов целиком, а не каждого его слова по отдельности.

Фразеологический оборот «собаку съел» ни к собаке, ни к еде не имеет никакого отношения. Обозначает он опытного, умелого, знающего все тонкости какого-либо дела человека.

Ну а выражение «устал, как собака». Оно популярно не только в русском языке и обозначает крайнюю степень усталости до изнеможе́ния.

Следующий фразеологический оборот – «собака на сене». Так говорят о человеке, который сам не пользуется чем-либо и не даёт пользоваться другим.

Когда говорят «как собаке пятая нога», имеют в виду кого-то или что-то совершенно ненужное и бесполезное.

А теперь рассмотрим фразеологизм «вот где собака зарыта». Я думаю, вы уже поняли, что никто собаку в землю не зарывал. Так говорят, когда хотят подчеркнуть, что именно здесь скрывается самая суть вопроса или проблемы, причина какой-то проблемы.

Фразеологические обороты со словом «зубы»

Конечно, можно использовать не фразеологические обороты, а вот эти всем знакомые слова. Но ведь без фразеологизмов наша речь была бы довольно скучной!

Помните фразеологизм «собаку съел»,   что означает «опытный, умелый, знающий все тонкости какого-либо дела человек»?

А ещё такое же значение имеют фразеологизмы «прошёл огонь, воду и медные трубы», «стреляный воробей», «все ходы и выходы знает»,

А если взять, к примеру, фразеологизм, обозначающий человека, который абсолютно не разбирается в обсуждаемом вопросе, – «ни в зуб ногой».

Задание А: выучить фразеологизмы с частями тела и составить с каждым по одному предложению.

Повествуя о фразеологизмах, нельзя не рассказать о том, как они возникают.

Есть исконно русские фразеологизмы. Они связаны с историей и культурой России, обычаями и традициями русского народа, например: топорная работа, то есть что-то грубо, наспех сделанное.

Ведь топором тонкую, изящную работу не сделать.

Работать спустя рукава – делать что-либо небрежно, кое-как.

В Древней Руси носили верхнюю одежду с очень длинными, до колен или даже до земли, рукавами. Поэтому хорошо работать можно было, только засучив рукава.

Многие фразеологизмы возникли из пословиц.

Например, из пословицы «не в свои сани не садись» взят фразеологизм «садиться не в свои сани», то есть заниматься делом, к которому неспособен. «За двумя зайцами погонишься, ни одного не поймаешь». Из этой пословицы возник фразеологизм «погнаться за двумя зайцами», то есть пытаться сделать одновременно несколько дел и потерпеть неудачу.

Узнать значение этих и других фразеологизмов можно в специальных фразеологических словарях.

А сейчас мы с вами ещё раз повторим то, что должны знать о фразеологизмах.

Фразеологизм – это устойчивое сочетание слов, имеющее определённое значение.

Слова в фразеологизмах нельзя заменить или пропустить, так как может измениться смысл сказанного.

Для того, чтобы объяснить смысл фразеологизма, нам надо объяснять не значение каждого слова, а смысл всего устойчивого сочетания слов в целом.

Задание В:

Вместо точек вставь нужное слово.

Как с гуся вода (с курицы, с утки, с гуся);

как снег на голову (снег, дождь, град);

намылить шею (руки, шею, голову);

убить двух зайцев (трех, четырех, двух);

пуд соли съесть (пуд, фунт, килограмм);

выеденного яйца не стоит (огурца, яйца, яблока);

как за каменной стеной (деревянной, глиняной, каменной);

как сабака на сене (овца, собака, корова);

сказка про белого бычка (белого, черного, рыжего);

как осиновый лист дрожит (березовый, кленовый, осиновый).

Задание 2: Прочитать рассказ “ Слепая лошадь”. Выполнить викторину по рассказу:

1. В богатом, торговом славянском городе жил богатый купец. Как его звали?

Винета;

Догони-Ветр;

Уседом;

Вседом.

2. Что имел у себя дома богатый купец?

Коровник;

Конюшню;

Свинарник;

Крольчатник.

3.. Откуда вечером возвращался купец, что ему пришлось ехать через темный лес?

С базара;

От родственников;

Из города;

С дальней поездки.

4.С кем ехал купец через лес?

один;

с семьей;

с другом;

с холопом.

5.Что произошло с купцом в лесу?

выскочила стая волков;

выскочило шестеро плечистых молодцов со зверскими лицами, в мохнатых шапках, с рогатинами, топорами и ножами в руках;

выскочило два разбойника с ружьями;

попал в капкан.

6. Кто помог купцу?

холопы;

солдаты;

бродяги;

любимый конь.

7.Несмотря на свою усталость, конь …

плелся шагом;

мчался, как стрела;

летел как ветер;

горел как огонь.

8.Когда Уседом въезжал в родимую Винету на своем добром коне…

конь падал от усталости;

из глаз лошади текли слезы;

пена клочьями валилась на землю;

бока лошади тряслись от усталости.

9.За спасение купец обещал лошади…

никогда не продавать и не дарить никому своего верного коня, отпускать коню по три меры лучшего овса;

дети будут на ней кататься, жить она будет в лучшей конюшне;

ежедневно до самой смерти выгуливать коня и кормить его лучшим овсом;

до самой смерти быть его другом.

10. Что же случилось с лошадью?

ослепла;

убежала;

украли;

продали.

Задание 3.

А. Восстановите текст:

Я живу в большой комнате. В моей комнате одно большое окно. У окна стоит небольшой письменный стол. Около письменного стола стоит кресло. Справа от стола у правой стены стоит книжный шкаф. Посреди комнат стоит небольшой круглый стол. Вокруг стола стоят стулья. В левом углу комнаты недалеко от окна стоит тумбочка, а на ней телевизор. Мой компьютер стоит на столике около книжнего шкафа. Вдоль левой стены стоит диван. Дверь находится напротив окна. Слева от двери вдоль стены стоит шкаф для одежды. На правой стене напротив дивана висит небольшая картина.

Б. Восстановите предложения, используя слова, данные в скобках.

Я встретил друзей в библиотеке. 2. Алла часто вспоминает родителей. 3. Моя подруга-художница любит рисовать людей. 4. Тренер учит школьникам плавать. 5. Анна часто фотографирует кошек и собак. 6. Ольга пригласила гостей в комнату. 7. Вика всегда поздравляет сестёр с днем рождения. 8. На лекциях студенты внимательно слушают … преподавателя. 9. На вечеринку пригласили мы и наших друзей

В.Вставьте в предложения нужные по смыслу предлоги: перед, над, под, за, между, с.

Календарь в моей комнате висит над столом. 2. Дети сидели за столом и обедали. 3. Телевизор стоял на столике перед диваном. 4. Озеро начиналось над железной дорогой. 5. Гости с удовольствием ели пирожки с мясом. 6. Книга упала и лежит под письменным столом. 7. Туристы отдыхали под деревом у дороги. 8. Моя сестра по утрам ходит в магазин за молоком. 9. Мы долго шли по дороге между лесом и рекой. 10. Она заходила в библиотеку за словарем перед занятием.

Задание 4. Письменно объясните смысл следующих пословиц:

-Семеро одного не ждут , когда многие не хотят ждать одного, или тому, кто заставляет многих ждать себя.

— Один в поле не воин.Она означает, что человек не сможет сделать всё сам, ему необходима помощь.

— Два сапога- пара.люди со сходными качествами характера, причем отрицательными.

Задание 5.Написать сочинение “ Моя необыкновенная бабушка” Моя бабушка очень хорошая, добрая. Мы живём в Китае с братом, с папой и с бабушкой.  Моя бабушка ухаживает за нами, она готовит, стирает и помогает нам делать уроки. Мы вместе гуляем, ходим в кино.Она очень добрая, я очень люблю  свою бабушку.

Задание 6. Чтение: прочитай  произведение Р. Киплинга «Маугли».

Напиши(расскажи), про что это произведение.Маленький ребёнок попадает в джунгли в волчью семью. Он приглянулся матери волчице Ракше, которая не отдала его тигру людоеду Шерхану. Волки вскормили и воспитали человеческого детёныша, кторого назвали Маугли. Но семья живёт в волчьей стае которая управляется законом джунглей. Совет стаи должен решить будет ли жить Маугли среди зверей или отдать его Шерхану, который хочет получить свою добычу.

Кто для тебя самый положительный персонаж? Балу, старый медведь, воспитатель волчат. самый мудрый? Каа,мудрый питон. Где происходят события?События происходят в Индии, в джунглиях. Что для тебя было удивительным?Для меня было удивительным, что волки приняли человеческого детёныша как своего ребёнка и защитили от Шерхана. Что называла Багира красным цветком? Багира называла красным цветком огонь.

Какой выкуп отдала Багира стае за Маугли? Багирие пришлось отдать выкуп стае убитый ею буйвол на охоте.

Кто сеял раздоры и разносил сплетни? Это был шакал Лизоблюд Табаки.

 

Ծանոթանալ Ստեփան Զորյանի  կենսագրությանը:

Պատասխանել կենսագրության հետ կապված հարցերին:

Պապն ու թոռը: Ստեփան Զորյան

Շարադրի’ր մտքերդ պատմվածքը կարդալուց հետո: Ի՞նչ զգացողություններ առաջացրեց պատմվածքը:

Եփրեմ պապը շա՜տ ծեր էր։      Վաղուց նրա աչքերը չէին տեսնում, ականջները ծանր էին լսում, իսկ գլուխը շարունակ դողում էր հասած արևածաղկի պես։ Դողում էին և նրա սառը, չոր ձեռները. այնպես որ, երբ նա թանով ապուր էր ուտում կամ շորվա, կերակուրը միշտ կաթկթում էր նրա սպիտակ, մի քիչ էլ կանաչած միրուքի վրա։ Բացի դրանից, Եփրեմ պապը չէր կարողանում երկար ման գալ, հեռու տեղ չէր գնում և միայն արև օրերին, երբ սիրտն ուզում էր զբոսնել տան առաջի պարտեզում, կանչում էր թոռանը — Աստղիկին և նրա առաջնորդությամբ, ձեռնափայտը ձեռին, կամաց-կամաց ման էր գալիս ծառերի տակ։ Հետո Եփրեմ պապի ատամներից շատերը թափվել էին, դրա համար էլ ոչ միս էր կարողանում ուտել, ոչ չոր հաց։ Շա՜տ ծեր էր Եփրեմ պապը։ Տանը նրան այնքան էլ չէին սիրում և ամեն բան չէին տալիս ուտելու։ Բայց նա սիրում էր ամենքին, և ամենից շատ փոքրիկ Աստղիկին. պատմում էր նրան հեքիաթներ, առակներ, պատմում էր ուրիշ տղաների, աղջիկների մասին և այն մասին, թե ինչո՛ւ են ընկնում աստղերը երկնքից։ Երբեմն կոպեկներ էր նվիրում նրան, որ կոնֆետ առնի… Եվ դրա համար Աստղիկը պապին շատ էր սիրում. ամեն անգամ բռնում էր պապի ձեռից և առաջն ընկած ման ածում ծառերի արանքում ու բացատրում, թե որ ծառը ո՛րքան է բռնել և թե ինչպես է ծաղկել մասրի թուփը… Բայց Աստղիկը շատ էր ափսոսում, որ պապը չի տեսնում այդ բոլորը, և որովհետև պապը չէր տեսնում, Աստղիկը խղճում էր նրան և ավելի սիրում։ Մի բան սակայն դուր չէր գալիս Աստղիկին, այն, որ պապը հիվանդանում էր շուտ-շուտ։ Այժմ էլ՝ երեք շաբաթ էր ահա պապը հիվանդ էր։ Երբ նա հազում էր, Աստղիկին թվում էր, թե չոր տերևներ են խշխշում նրա կրծքի տակ, իսկ քնած տեղը այնպես էր խռխռացնում, մեկը կարծես խեղդում էր նրան… Քանի օր էր պապն ուզում էր դուրս գալ արևի տակ զբոսնելու, բայց տատը չէր թողնում. ասում էր՝ կմրսի… Եվ Աստղիկը զարմանում էր տատի վրա, թե ինչո՛ւ է նա այդպես անխիղճ մերժում պապին։ Ինչ կա որ, — մտածում էր նա, — թո՛ղ պապը դուրս գա, էլի տուն կգա… Բայց տատը և մայրիկը չէին թողնում։Եվ քանի նրանք չէին թողնում, պապն ավելի էր ցանկանում դուրս գալ… Եվ ահա մի օր պապն անսպասելի վեր կացավ անկողնից։ Աստղիկն այդ օրը շատ լավ է հիշում։ — Կիրակի էր. տատն ու մայրիկը գնացել էին ժամ, իսկ հայրիկը քաղաքումն էր։ Երբ ինքը՝ Աստղիկը, փողոցից եկավ տուն, տեսավ պապը նստել է անկողնում և ձեռքերով բան է փնտրում կողքին։ — Ի՞նչ ես ուզում, պապի, — հարցրեց Աստղիկը։ — Շորերս, — ասաց պապը դողալով։ Աստղիկը տվեց նրան կապան, չուխան, ոտնամանները և գդակը։ Պապը դողդողալով հագնվեց և փայտը ձեռին դուրս եկավ պատշգամբ ու նստեց այնտեղ՝ թախտի վրա, արևի դիմաց։ Այդ օրը պապի դեմքը շատ տարօրինակ էր։ Աստղիկը նայում էր նրան և զարմանում, թե ինչու այդպես մտամոլոր է պապը և ինչի է ականջ դնում նա։ Պապն իսկապես ինչ-որ բանի ականջ էր դնում. գլուխը բարձր բռնած, աչքերը խուփ, նա կարծես կամենում էր լսել, թե ի՛նչ է կատարվում գյուղում և գյուղից դուրս… Քանի ժամանակ էր դուրս չէր եկել տնից և դրա համար, խորը շունչ քաշելով, ուզում էր լսել կարծես դրսի կյանքը… Մի քանի տարվա կուրությունը սրել էր նրա լսողությունը, ուստի և նա պարզ լսում էր մեղուների երգը օդի մեջ, բարդիների տերևների ուրախ ճքճքոցը և երեխաների զվարթ աղմուկը մի հեռավոր տան բակից։ Նրա ականջին էր հասնում և եկեղեցու տոնական զանգահարությունը, որը կարծես թրթռում, խաղում էր օդի մեջ և, շունչը կտրած, ընկնում գետին։ Զանգերի ղողանջը Եփրեմ պապի հոգում զարթեցնում էր անցած գնացած հուշեր, և նա իրեն տեսնում էր երեխա, որ Զատկին հոր հետ գնում էր եկեղեցի, ու զանգերը ղողանջում էին այդպես հանգիստ ու միալար… Հետո նա իրեն տեսնում էր ջահել ու առողջ, որ նույնպես ջահել մի աղջկա հետ, թև–թևի տված պսակի է գնում, ու զանգերն էլ ղողանջում էին այդպես թրթռալով… Վերջապես, նա տեսնում էր իրեն հասակն առած տղամարդ, որ գերանդին ձեռքին խոտ էր հնձում դաշտի մեջ… Զնգում էր գերանդին, լորերը թռչում էին խոտի միջից։ Խոտը լաս–լաս դարսվում էր շարքով և այսօրվա պես դարձյալ ղողանջում էին ժամի զանգերը… Այս բոլորը հիշելով՝ Եփրեմ պապը հանկարծ զգաց հնձած խոտի հոտ և, բերանը բանալով, խորը շունչ քաշեց։ Աստղիկը, որ ամբողջ ժամանակ նայում էր հիվանդ պապին, հանկարծ զարմացավ, տեսնելով պապի դեմքը պայծառացած։ Պապը նորից խորը, երկար շունչ քաշեց։ — Աստղիկ։ — Ի՞նչ է, պապի։ — Ինձ տար բաղը։ — Բա որ մրսե՞ս, պապի, — ասաց Աստղիկը, տարակուսանքով նայելով պապի կույր աչքերին։ — Չեմ մրսի, աղջիկս, գնա՛նք… Եվ պապ ու թոռ ձեռք-ձեռքի տված մտան պարտեզ։ Ծերունին, ձեռր թոռանը տված, քայլում էր նրա ետևից և հարցնում, թե ի՞նչպես են ծառերը, բոլորն էլ ծաղկե՞լ են արդյոք, ծաղիկները թափվե՞լ են, թե ոչ։ — Թափվել են, պապի, թափվել են, — պատասխանեց Աստղիկը։ — Պտուղներ երևո՞ւմ են ծառերի վրա։ — Այո, պապի, շա՜տ… — էդ լավ է, — ասաց պապը, — էդ լավ է։ Խոսելով հասան փոքրիկ պարտեզի ծայրը, որտեղից մի փոքրիկ դռնակ էր բացվում փողոցի վրա։ Պապն այդտեղ կանգ առավ և նորից շունչ քաշեց։ — Գնանք տուն, պապի, — ասաց Աստղիկը, — կմրսես, տատը կբարկանա… — Չէ, բալիկս, չեմ մրսի, — հանգստացրեց պապը և շարունակեց շունչ քաշել։ Մի փոքր այսպես կանգնելուց հետո պապը հարցրեց. — Հանդն էստեղից մոտիկ է, չէ՞, Աստղիկ։ — Հա, պապի, իհարկե, մոտիկ է։ — Դե որ մոտիկ է, աղջիկս, — ասաց պապը, — ինձ տար հանդը։ Դու էլ քեզ համար ծաղիկ կքաղես։ Աստղիկն ուրախացավ. — Հա՛, պապի. էնքա՜ն ծաղիկ կա հանդում… Մի քանի րոպե անց արդեն գյուղացիները զարմանքով տեսան իրենց բակերից, թե ինչպես հիվանդ Եփրեմ պապը թոռան ձեռից բռնած գնում էր դեպի դաշտը։ նրանք գնում էին դաշտ և մոռացել էին, որ տանը մարդ չկա և դռները բաց են հավերի ու շների առջև։ Փոքր հետո նրանք դուրս եկան դաշտը և երկար ժամանակ գնում էին խոտերի միջով։ Պապը քայլում էր կռացած և հևում ամեն մի քայլ անելիս, բայց կարծես չէր հոգնում. իսկ Աստղիկը պապի ձեռը բռնած առաջնորդում էր նրան և շարունակ խոսում. «Պապի, դեսն արի», «Պապի, առաջիդ քար կա», «Պապի, լոք տուր..» ։ Եվ ծեր պապը, թոռան ձայնին հնազանդ, կատարում էր նրա բոլոր պահանջները, լոք էր տալիս ջրի վրայից, թեքվում էր այն կողմը, ուր քաշում էր իրեն փոքրիկ աղջիկը։ Բավական տեղ գնալով՝ պապը կանգնեց, շունչ քաշեց բարձրահև ու հարցրեց Աստղիկին, թե ի՞նչ տեղ են գտնվում իրենք։ — Լավ տեղ ենք, պապի, — պատասխանեց Աստղիկը։— Էնքան ծաղիկ կա… Պապը շունչ քաշեց դարձյալ և հարցրեց. — Անտառը մոտիկ է, հա՞… — Հա, պապի, հրես մոտիկ։ Դու տեսնո՞ւմ ես որ… Պապը, առանց պատասխանելու, կույր աչքերը բարձրացրեց և ականջ դրեց։Այս անգամ նա ուզում էր լսել անտառի ձայնը։ Եվ ահա պարզ նրա ականջին էր հասնում հինավուրց անտառի խշշոցը, որ նման էր գետի տևական շառաչի։ Անտառը խշշում էր այնպես, կարծես բոլոր ծառերը միասին երգ էին ասում։ Ի՜նչ լավ է խշշում անտառը, — մտածեց պապը։ Այդ խշշոցը նույնն էր, ինչ որ շատ–շատ տարիներ առաջ։ Այդպես էր խշշում նա, երբ ինքը երիտասարդ էր. այդպես էր խշշում մերին, երբ նա հասակն առած տղամարդ էր… Այդ խշշոցը նույնն է, առաջվանը. նույնը կլինի և միշտ… Ու Եփրեմ պապը տխուր հառաչանքով նստեց կանաչների վրա հանգստանալու, իսկ Աստղիկն սկսեց ծաղիկներ քաղել և վազել թիթեռների հետևից։ Նստած տեղը, բոլոր ժամանակ, Եփրեմ պապը շարունակում էր ականջ դնել։ Այժմ անտառի խշշոցի հետ նրա ականջին էր հասնում առվի քչքչոցը… Նա ճանաչում էր այդ առուն, հնձի ժամանակ քանի՜ անգամ էր հաց կերել նրա մոտ… Առվի քչքչոցի հետ Եփրեմ պապի ականջին էին հասնում և թռչունների երգը — այդ արտույտներն էին երգում — և խոտերի շրշյունը, և հովից օրորվող թփերի շշունջը, իսկ հեռվից գալիս էր դարձյալ եկեղեցու զանգերի ձայնը ու խառնվում անտառի խշշոցին։ Ի՜նչ լավ է խշշում անտառը… Այսպես էր մտածում պապն իր սրտի խորքում, և նրա շրթունքները դողում էին հուզմունքից, ուզում էր աղոթել, բայց միտքն աղոթքի խոսքեր չէին գալիս… Մի փոքր էլ ականջ դնելով այդ ծանոթ, հարազատ ձայներին, պապը հանկարծ կռացավ և գլուխը խոնարհեց գետնին… Երկար համբուրում էր նա կանաչով ծածկված հողը և անզուսպ արցունքներն առատորեն թափվում էին նրա աչքերից… Մի փոքր էլ, մի փոքր էլ, և նա ուժասպառ ընկավ կանաչների վրա… Քիչ հետո, երբ Աստղիկը ծաղիկներ գրկած վերադարձավ պապի մոտ, զարմացավ, որ պապը պառկել է… «Պապն ինչո՞ւ է քնել էսպես», — մտածեց նա և ձայն տվեց։ Բայց պապը նրան չպատասխանեց։ Այդ ժամանակ Աստղիկն ավելի մոտեցավ նրան և շարժեց ձեռը, — Պապի, ա՛յ պապի, — կրկնում էր ձեռքը քսելով պապի երեսին, գլխին։— Վեր կաց, գնա՛նք… Դե, պապի, վեր կա՛ց, տատը կբարկանա… Պապը դարձյալ չէր զարթնում։ Իսկ Աստղիկը շարունակում էր շարժել նրա ձեռը, գլուխը, աղերսում էր, որ զարթնի։ Բայց պապը ժաժ չէր գալիս… Այդ տեսնելով, վերջապես, Աստղիկը որոշեց և վազեց տուն հայտնելու, որ պապը քնել է դաշտում ու չի զարթնում… Բայց պապը չէր քնել… Գնացին տեսան պապը մեռել էր դաշտում։ Երբ Աստղիկն այդ իմացավ, նա չէր կարողանում հավատալ, որ պապը մեռած լինի, նա չէր հավատում և նրան, թե պապին կտանեն իրենց տնից և նա էլ ետ չի գա… «Հապա էլ ո՞վ կպառկի նրա անկողնում, — մտածում էր նա, – ո՞վ կհագնի նրա չուխան…» ։ Եվ երբ մյուս օրը տերտերները պապին տարան ժամ, Աստղիկն սպասում էր, թե պապը կվերադառնա, բայց մութն էլ ընկավ, նա չեկավ… Իսկ երբ տան դռները փակեցին, որ քնեն, Աստղիկը սաստիկ տխրեց ու լաց եղավ վերմակի տակ։ Նա լաց էր լինում ու մտածում, թե ի՛նչու տան դռները փակեցին. չէ՞ որ պապը կարող է գալ, գուցե հենց հիմա էլ ելել ու կանգնել է դռան առաջ… Լաց լինելով մտածում էր, թե ո՛վ պետք է այնտեղ ման ածի պապին, չէ՞ որ նա չի տեսնում, կարող է քարի դեմ առնել կամ ոտը ջուրը գցել… — Ա՜խ, տեսնես կլինի մեկը, — մտածում էր Աստղիկը, — մի բարի տղա կամ մի բարի աղջիկ, որ խեղճ պապին ման ածի այնտեղ…

1.Կարդա՛ Ստեփան Զորյանի  «Պապն ու թոռը» պատմվածքը և գրի՛ր, թե կարդալիս ի՞նչ զգացողություններ առաջացրեց այն։Ես այդ ցավը զգացել եմ, որովհետև 2020 թթ նոյեմբերի 24 – ին մահացավ իմ շատ սիրելի պապիկը։ Ես նրան միշտ հիշում եմ և շատ կարոտում։

2.Անծանոթ բառերը բացատրի’ր։ կապա – տղամարդու զգեստ, չուխա – բրդյա կտորից կարված երկար վերարկու, գդակ – տղամարդու մորթե գլխարկ, փափախ։

3.Բնութագրի’ր Աստղիկին` գրածդ հիմնավորելով պատմվածքից դուրս բերված հատվածներով։Աստղիկը պապին շատ էր սիրում. ամեն անգամ բռնում էր պապի ձեռից և առաջն ընկած ման ածում ծառերի արանքում ու բացատրում, թե որ ծառը ո՛րքան է բռնել և թե ինչպես է ծաղկել մասրի թուփը… Բայց Աստղիկը շատ էր ափսոսում, որ պապը չի տեսնում այդ բոլորը, և որովհետև պապը չէր տեսնում, Աստղիկը խղճում էր նրան և ավելի սիրում։ Աստղիկը շատ բարի էր, նա շատ էր սիրում իր պապիկին և հոգ էր տանում նրա մասին։

Կարդա՛ Ղազարոս Աղայանի «Ոսկի և երկաթ» գործը:Ոսկի և երկաթ
Ոսկին երկաթին անարգելով, ասաց մեկ անգամ.
5
– Երանի գիտենամ, դու ինչացո՞ւ ես, որ մետաղների կարգն ես ընկել. քո սև ու ժանգոտ
երեսովդ մարդու վրա զզվանք ես բերում: Նայիր ինձ վրա, տես ինչպես գեղեցիկ եմ
փայլում, ինչպես շողշողում: Նայիր մեր սիրուն օրիորդների ու հարսների ականջներին ու
մատներին, դու կտեսնես իմ փառքն ու պատիվը, նայիր նրանց ճակատների շարքերին,
դու կտեսնես իմ փայլն ու գեղեցկությունը: Չեմ հաշվում գինդերը, գնդասեղները. գիտեմ,
որ դու այնքան կոշտ ու կոպիտ ես, որ այդպես քնքուշ բաների մասին ոչ ճաշակ ունես, ոչ
հասկացողություն:
Երկաթը պատասխանեց ոսկուն.
– Ես չեմ ուրանում, ոսկի աղա, որ դու գեղեցիկ ես, ամեն բանի զարդն ու զարդարանքը դու
ես, գինդ շատ բարձր է, աղքատի բան չես, բայց ինչո՞ւ ես չափիցդ դուրս գոռոզանում: Քո
սիրուն օղակներդ ոչ ականջի լսելիքն են ավելացնում, ոչ մատներին ու կռներին
զորություն ու ժրություն են տալիս: Ճակատների փայլուն շարքերը գլխին խելք չեն տալիս.
ոչ կուրծքերի նուրբ մանյակները սրտին գութ ու խնամք:
Ինչ ասեմ մեր օրիորդներին, քեզ այդչափ պատիվ են տալիս, քեզ համար հալվում, մաշվում
ու բարակացավ ընկնում: Իմ մի փոքրիկ ասեղը քո բոլոր զարդարանքներից ավելի է
օգուտ տալիս: Գիտե՞ս, ոսկի աղա, իմ փոքրիկ ասեղը քանի տուն է պահում, քանի որբի
կերակրում: Իմ խոփն ու ձևիչը ամբողջ աշխարհին հաց են տալիս: Մարդիկ ինչ որ շինում
են կամ պետք է կտրեն, կամ պետք է ծեծեն, կամ պետք է խարտոցեն, կամ պետք է
կարկատեն: Իմ ուրագն ու կացինը որ չլինեն, իմ դուրն ու շաղափը, իմ սղոցն ու մուրճը,
իմ կտրիչն ու խարտոցը, էլ կարո՞ղ էին մարդիկ քար քարի վրա դնել, փայտ փայտի վրա:
– Ահա այդպես պարծենկոտ ես դու, ոսկի աղա, քո փայլից կուրացած ՝ուրիշի

լավությունը չես տեսնում:

Առաջադրանքներ՝

1.Բացատրի՛ր քեզ անծանոթ բառերը: շողշողում – փայլում, գինդեր – ականջօղեր,կռներ – բազուկներ։

2.Ի՞նչ սովորեցրեց քեզ այս պատմությունը։Կարևորը գեղեցկությունը չէ, այլ մարդկանց օգուտ տալը։

3.Արդարացրո՛ւ կամ մեղադրի՛ր ոսկուն: ճիշտ է, ոսկին թանկարժեք է և շատ գեղեցիկ, բայց գոռոզությունը և մեծամտությունը շատ վատ է։

4.Ստեղծագործի՛ր հետևյալ վերնագրով՝ ,,Պարծենկոտ լինել նշանակում է գլուխ գովալ, հորինել սուտ պատմություններ, որոնք իրական չեն։

Ծաղիկը շատ բույսերի ամենավառ և տեսանելի մասն է: Ծաղիկները կարող են լինել մանր կամ խոշոր, վառ գունավորված կամ կանաչ, հոտավետ կամ անհոտ, մենահատ կամ հավաքված ծաղկաբույլերում:
Ծաղիկների հիմնական գործառույթը օրգանիզմի բազմացման համար պտուղներ և սերմեր առաջացնելն է:
Ծաղիկը ցողունին միանում է ծաղկակոթի միջոցով: Ծաղկակոթի վերին լայնացած մասի վրա տեղակայված են բաժակաթերթիկները, պսակաթերթիկները, վարսանդը, առէջները:
Վարսանդը բույսի իգական սեռական օրգանն է, առէջը՝ արական սեռական օրգանը: Այն ծաղիկները, որոնք ունեն և՛ վարսանդ, և՛ առէջներ, կոչվում են երկսեռ ծաղիկներ:
Պտուղների ամենակարևոր գործառույթը սերմերի պահպանումն ու տարածումն է: Պտուղները լինում են հյութալի և չոր:
Լրացուցիչ՝ Ծաղկավոր բույսերի օրգաններըԾաղկավոր բույսը կազմված է հետևյալ հիմնական խումբ օրգան համակարգերից.

Վեգետատիվ կամ մարմնական: Ապահովում է բույսի գոյությունը` աճը, զարգացումը, սնուցումը, պաշտպանությունը, նյութափոխանակությունը:

Գեներատիվ կամ սեռական:Ապահովում է բույսի սեռական բազմացումը` սեռական բջիջների միաձուլումը, պտուղների առաջացումը, սերմերի տարածումը:

Դրանք էլ կազմված են օրգաններից.

 

1. 1. Վեգետատիվեն`

ցողունը

տերևը

արմատը

2. 2. Գեներատիվ են`

ծաղիկը

պտուղը

սերմը

Բույսի օրգաններից է արմատը:

Արմատն ունի կարևոր գործառույթներ`

արմատը բույսը ամրացնում է հողին,

արմատով բույսը հողից կլանում է ջուր և նրանում լուծված նյութեր,

արմատի միջոցով բույսը կարող է բազմանալ:

1. Գլխավոր արմատըաճում է սերմի սաղմնային արմատիկից:

2. Հավելյալ արմատներըաճում են բույսի այլ օրգաններից:

3. Կողմնային արմատները աճում են գլխավոր և հավելյալ արմատներից:

Գրականության հղումը

Հարցեր՝
1. Ինչի՞ց է առաջանում սերմը:Ցանկացած բույսի կյանքը սկսվում է սերմից։ Սերմերը առաջանում են բույսի ծաղկից: Սերմերով բույսը տարածվում է բնության մեջ և բազմանում:
2. Ի՞նչ մասերից է կազմված սերմը:Արտաքինից սերմը ծածկված է հաստ սերմնամաշկով։ Այն պաշտպանում է սերմի պարունակությունը չորացումից, հիվանդաբեր մանրէների ներթափանցումից և մեխանիկական վնասվածքներից։ Սերմնամաշկի տակ գտնվում է սաղմը ապագա փոքրիկ բույսը, և պաշարային սննդանյութերը։
3. Ինչի՞ց է առաջանում պտուղը:Պտուղները և սերմերը առաջանում են բույսի ծաղկից: Պտուղը սեռական բազմացման հետևանքով առաջացող օրգան է, որը պարունակում է սերմեր:
4. Ինչու՞ են վարսանդը և առէջները համարվում բույսի գլխավոր մասեր:Վարսանդը և առէջները համարվում են բույսի գլխավոր մասեր , որովհետև վարսանդը բույսի իգական սեռական օրգանն է, իսկ առէջը արական սեռական օրգան:

Ապրիլի 8-14

Ընձյուղի կառուցվածքը և նշանակությունը

Մեկ վեգետատիվ շրջանում զարգացող ցողունն իր տերևներով և բողբոջներով կոչվում է ընձյուղ: Ընձյուղն ապահովում է բույսի օդային սնուցումը:
Ցողունն ունի հիմնականում փոխադրող գործառույթ: Ջուրը և նրա մեջ լուծված հանքային աղերը ցողունի անոթներով արմատներից տեղափոխվում են դեպի տերևներ, իսկ տերևներից մաղանման խողովակներով տեղափոխում են սինթեզված նյութեր: Ցողունը պահում է իր վրայի տերևները, ծաղիկները և պտուղները՝ իրականացնելով հենարանային գործառույթ: Ցողունը կարող է կուտակել պահեստային սննդանյութեր՝ կատարելով պաշարող գործառույթ: Ցողունի միջոցով ընձյուղն իր տերևները և բողբոջները ուղղում է դեպի լույսը:

Տերևները կազմված են տերևաթիթեղից, որը ցողունին միացած է տերևակոթով: Որոշ բույսերի տերևներ չունեն արտահայտված տերևակոթ:
Ցողունի վրա տերևները սովորաբար այնպես են դասավորված, որ միմյանց վրա ստվեր չեն գցում:
Տերևի հիմնական գործառույթներն են օրգանական նյութերի սինթեզը, ջրի գոլորշիացումը:
Բողբոջը սաղմնային ընձյուղ է: Գարնան գալուն պես, բողբոջները բացվում են՝ առաջացնելով երիտասարդ տերևներ, ծաղիկներ, սկսվում է ընձյուղի աճը:
Լրացուցիչ նյութ՝ Ընձյուղի կառուցվածքը

 

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1. Ի՞նչ է ընձյուղը: Ո՞րն է ընձյուղի գլխավոր գործառույթը:Մեկ վեգետատիվ շրջանում զարգացող ցողունն իր տերևներով և բողբոջներով կոչվում է ընձյուղ: Ընձյուղն ապահովում է բույսի օդային սնուցումը:
2. Ի՞նչ նշանակություն ունեն տերևները և ի՞նչ տիպի են լինում:Տերևները կազմված են տերևաթիթեղից, որը ցողունին միացած է տերևակոթով: Որոշ բույսերի տերևներ չունեն արտահայտված տերևակոթ:
Ցողունի վրա տերևները սովորաբար այնպես են դասավորված, որ միմյանց վրա ստվեր չեն գցում:
Տերևի հիմնական գործառույթներն են օրգանական նյութերի սինթեզը, ջրի գոլորշիացումը:
3. Ի՞նչ գործառույթներ է կատարում ցողունը: Ցողունն ունի հիմնականում փոխադրող գործառույթ: Ջուրը և նրա մեջ լուծված հանքային աղերը ցողունի անոթներով արմատներից տեղափոխվում են դեպի տերևներ, իսկ տերևներից մաղանման խողովակներով տեղափոխում են սինթեզված նյութեր: Ցողունը պահում է իր վրայի տերևները, ծաղիկները և պտուղները՝ իրականացնելով հենարանային գործառույթ: Ցողունը կարող է կուտակել պահեստային սննդանյութեր՝ կատարելով պաշարող գործառույթ: