Ալիկ Պետրոսյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր 

24․Նամակ դստերը։ Ֆրենսիս Սքոթ Ֆիցջերալդ

Սիրելի  ճուտիկ.  շատ  լավ  է,  որ  դու  քեզ  լիովին  երջանիկ  ես  զգում,  բայց  դու  գիտես  նաև,  որ  ես  առանձնապես  չեմ  հավատում  երջանկությանը:  Դժբախտությանը՝  նույնպես:  Թե  մեկը,  թե  մյուսը  լինում  են  ներկայացումներում,  կինոներում  և  գրքերում,  իսկ  կյանքում  իրականում  դա  գոյություն  չունի:
Ես  հավատում  եմ  այն  բանին,  որ  ապրում  ես  այնպես,  որքան  դրան  արժանի  ես  (քո  տաղանդով  ու  մարդկային  հատկություններով),  իսկ  երբ  չես  անում  այն,  ինչ  պետք  է,  ապա  դրա  համար  հատուցում  ես  կրկնակի…
Եվ  այսպես,  ահա  քո  խենթ  հոր  խորհուրդները:  Ինչի  պետք  է  հասնել.  աշխատիր  համարձակ  լինել,  ողջախոհ,  կարողացիր  լավ  աշխատել  և  ձիու  թամբին  ամուր  մնալ:  Եվ  այսպես  շարունակ:

Ինչ  պետք  է  չանել.  մի  ձգտիր  դուր  գալ  ամենքին:  Անցյալի  մասին  մի  մտածիր,  ապագայի  մասին՝  նույնպես:  Եվ  այն  մասին,  թե  ինչ  կպատահի  քեզ,  երբ  հասունանաս:  Եվ  այն  մասին,  թե  ինչ-որ  մեկը  քեզ  ինչպես  կբնորոշի:  Հաջողությունների  և  անհաջողությունների  մասին՝  նույնպես,  եթե  դրանք  քո  մեղքով  չեն  կատարվում:  Ծնողներիդ  մասին  մի  մտածիր,  տղաների,  քո  հիասթափութունների  մասին՝  ևս:
Ինչի  մասին  պետք  է  մտածել.  Կյանքում  ի՞նչ  ձգտումներ  ունեմ,  ուրիշներից  լավն  եմ,  թե՞  վատը`  ա)  ուսման  մեջ,  բ)  մարդկանց  հասկանալու  և  նրանց  հետ  հաղորդակցվելու  հարցերում,  գ)  սեփական  մարմինը  տիրապետելու  ընդունակության  մեջ:
Սիրում  եմ  քեզ՝  Հայրիկ:

Առաջադրանքներ

Ա) Դո՛ւրս գրեք այն նախադասությունները, որոնք համապատասխանում են հետևյալ մտքերին․

• ապրի՛ր ներկայով
  Անցյալի  մասին  մի  մտածիր,  ապագայի  մասին՝  նույնպես:
• մի՛ մտածիր, թե հետո ինչ կլինի
  Եվ  այն  մասին,  թե  ինչ  կպատահի  քեզ,  երբ  հասունանաս:
• մի՛ կարևորիր ուրիշի կարծիքը
  Եվ  այն  մասին,  թե  ինչ-որ  մեկը  քեզ  ինչպես  կբնորոշի:
• վախկոտ մի՛ եղիր
  Աշխատիր  համարձակ  լինել։
• անելիքիդ լո՛ւրջ մոտեցիր։
  Կարողացիր  լավ  աշխատել  և  ձիու  թամբին  ամուր  մնալ:

Բ) Դո՛ւրս գրեք նախադասություններ, որոնք գրված մտքերին հակասում են․

• Պետք չէ մտածել՝ ուրիշներից լա՞վն ես, թե՞ վատը։
  Ինչի  մասին  պետք  է  մտածել.  Կյանքում  ի՞նչ  ձգտումներ  ունեմ,  ուրիշներից  լավն  եմ,  թե՞  վատը։
• Մի՛ կարևորիր, թե ինչպես ես տիրապետում  սեփական մարմնիդ։
  Սեփական  մարմինը  տիրապետելու  ընդունակության  մեջ:
• Երջանկությունն ու դժբախտությունն են որոշում քո կյանքի ընթացքը։
  Դու  գիտես  նաև,  որ  ես  առանձնապես  չեմ  հավատում  երջանկությանը:  Դժբախտությանը՝  նույնպես:
• Կարևոր չէ, թե ինչպես ես հաղորդակցվում մարդկանց հետ։
  Մարդկանց  հասկանալու  և  նրանց  հետ  հաղորդակցվելու

49. Տրված զույգ բառերից կազմի՛ր ածականներ:
Առյուծ և սիրտ-առյուծասիրտ, տերև և փուշ-փշատերև, երանգ և երփն-երփներանգ, ձայն և վիշապ-վիշապաձայն, թույր և ձյունձյունաթույր, սուր և ծայր-սրածայր, դատարկ և գլուխ-դատարկագլուխ, շեկ և հեր-շիկահեր, գունդ և ձև-գնդաձև, փրփուր և բաշ-փրփրաբաշ, միշտ և ժպիտ-մշտաժպիտ, ձյուն և փրփուր-ձյունափրփուր:

50․Սխալ գործածված կամ գրված թվականները գտի՛ր և ուղղի՛ր:
Ութ տարում երեսունինն անգամ քննություն է հանձնել:
Նրա հավանոցում երեք հարյուր վաթսուներկու թև թռչուն կա:
Բոլոր երեխաներին վեց-վեցական մատիտ տվեցին:
Նա ամեն օր անցնում է հիսունական կիլոմետր:
ХХ-րդ դարն ավարտին է մոտենում:
1886 թվականին շախմատի համար առաջին արքան դարձել է Ստեյնիցը, որն այդ կոչումը պահել է մինչև 1894 թվականը: Նրանց ամենաառաջին հանդիպումը 1926 թվականին է եղել:
Օլիմպիական XII և XIII-րղ խաղերը համաշխարհային պատերազմի պատճառով տեղի չունեցան:

51․ Նախադասությունները ձևափոխի՛ր այնպես, որ թվականները հոմանիշ ձևերով փոխարինվեն:
Օրինակ`Կողմերը վեցական մետը երկարություն ունեն: — Յուրաքանչյուր կողմը վեց մետր երկարություն ունի:

Ճանապարհի համարակալված հատվածներից հիսունհինգերորդն է քեզ հետաքրքրողը:
-Ճանապարհի համար հիսունհինգ հատվածն է քեզ հետաքրքրողը:
Գրքերից յուրաքանչյուրը երեք հարյուր էջ ունի:
Գրքերից յուրաքանչյուրն վերջանում է երեք հարյուրերորդ էջով։
Պայթուցիկները թաքցրել էին համար երեք տակառի մեջ:
Պայթուցիկները թաքցրել էին երրորդ համարի տակառի մեջ։
Հյուրանոցի վաթսուներորդ սենյակում մի լրագրող է ապրում, որը հետաքրքրվում է անցյալ տարվա հրդեհով:
Հյուրանոցի վաթսուն համարի սենյակում մի լրագրող է ապրում, որը հետաքրքրվում է անցյալ տարվա հրդեհով։
Քաղաքի 133-րդ դպրոցը նոր էր կառուցվել:
Քաղաքի համար 133 դպրոցը նոր է կառուցվել։

56. Տեքստի թվականները բառերով գրի՛ր:

ա․Մարդն իր կյանքի 70-յոթանասուն տարվա ընթացքում միջին հաշվով 50 000 000-հիսուն միլիոն քայլ է անում:  Քաղաքային տրանսպորտով երթևեկող մարդն օրական 2 000-երկու հազար քայլ է անում:
Մարդն իր կյանքի 70-յոթանասուն տարիներից 13-տասներեք-ը ծախսում է խոսակցությունների, 6-վեց տարի` ուտելու վրա: Այդ ընթացքում 100-հայրուր տոննա ուտելիք է օգտագործում:
Կյանքի 1/3-մեկ/երրորդ քնած է անցկացնում:

3.Ընտրի’ր վերնագրերից մեկը, ստեղծագործի’ր`

Ազատությունը պարապություն չէ, այլ…

Ազատ լինել նշանակում է ոչ թե անգործության մատնվել, այլ   լինել ինքնուրույն:  Ամեն մարդ ազատությունն իր ձևով է հասկանում: Մեկը կարծում է, եթե ազատություն է տրված, ուրեմն պետք է չաշխատել ու պարապ-սարապ ման գալ: Ես կարծում եմ, որ ազատությունն այն է, որը քեզ չեն ստիպում անել այն , ինչ ուզում են մեծերը:

Ազատություն նշանակու՞մ է պատասխանատվություն … ։

2024-2025 уч. год

Июнь

6-7 класс

Задание 1. Грамматика: Прочитай материал о том, как пишется НЕ с существительными с сайта.

В желтой рамке, где написано » Приступить к выполнению упражнений» выполни задания 1,2,3 , сделай скриншоты выполненных заданий, помести в блог.

Выполни также упражнения:

а)Подберите к данным словам синонимы с не, например, враг — недруг.

Ложь — неправда

Беда — несчастье

Противник — неприятель

Глупость — неразумие

Рабство — неволя

Рассеянность — несобранность

Возмущение — негодование

Сомнение — неуверенность

Болезнь — нездоровье

Подозрительность — недоверчиаость

б) Исправьте ошибки в предложениях, где ты заметил  неверное написание не  существительными:

1. Все с нетерпением ожидали решающей минуты.
2. Случившееся показалось мне настоящим несчастьем
3. Он относится ко мне со скрытой неприязнью.
4. В любом ожидании страшнее всегонеизвестность.
5. Трудно преодолетнеловкость, когда оказываешься среди незнакомых людей.

в)Выберите из текста примеры неправильного написания «НЕ—» с существительными, указав их номера.

Никакое растение не производит такое впечатление, как баобаб, хотя его (1) не лепость и (2) не уклюжесть бросаются в глаза. Это дерево — символ тропической Африки и источник (3) небылиц и сказок. Баобаб невысок, а вот рассказы о его толщине вызывают) недоверие. В Танзании растёт баобаб, окружность которого более 40 метров. Покрытая (5) не ровностями кора окрашена в розовато-серый цвет и напоминает кожу слона. Вверху есть углубление, (6) не ванна, а целый бассейн, заполняющийся водой во время дождливого сезона. В октябре на деревьях вместе с листьями появляются прекрасные белые цветы.

Прочитай, как пишется НЕ с прилагательными на сайте

Выполни задания 2 и 3 ( в желтой рамке » Приступить к выполнению упражнений»)

Задание  2. Работа по картинке + фантазия:

Опиши, что нарисовано на картинке, у тебя должен получиться связной рассказ.

В продуктовом магазине жили два мышонка.Однажды хозяйка зашла в склад и открыла дверь в кладовую, где они обнаружили мясные продукты:колбасу,сосиски, бужинину и  им захотелось достать с полки и кушать,но в двоём не справились и на помощь позвали кошку и собаку.Они придумали план и начали осуществлять.Стояла собака, на неё поднялась кошка а на кошке мышь с длинной палкой, а другая мышь за дверью сторожила.Очень хорошо удался их план и они вместе устроили вкусный и весёлый ужин.

Задание 3. Работа с текстом » Конкурс скрипачей»:

В нашем городе проводился конкурс скрипачей. Приехало очень много музыкантов из разных стран. Среди них были и знаменитости с мировым именем. В Ереване есть Северный проспект, где собираются творческие люди и развлекают прохожих. Кто-то жонглирует или показывает фокусы, кто-то поет или танцует, кто-то играет на всевозможных музыкальных инструментах. Там по будням играет слепой скрипач.

Он знал о конкурсе и мечтал попасть туда, но кто пригласит слепого бедного скрипача. Рядом с ним всегда находились добрые люди, которые собирали деньги с прохожих и отдавали ему. Ближе к вечеру по Северному проспекту гулял знаменитый скрипач․ Он услышал как играет слепой музыкант и подошел к нему. Представился и начал хвалить его игру. Услышав имя знаменитости, слепой скрипач обрадовался , а еще и услышать похвалу от маэстро, ну … это было просто счастье. Известный музыкант попросил у него скрипку и начал играть на ней одно произведение за другим. Скрипка в его руках то жалобно плакала, то весело и игриво смеялась. Виртуозная игра мастера привлекла огромное количество прохожих, люди были в восторге , аплодировали и платили деньги. Как же, ведь для них играл сам маэстро – виртуоз, попасть на концерт которого не каждому повезет. Все деньги, конечно же, музыкант отдал уличному скрипачу. Счастливый скрипач поблагодарил мастера и сказал что давно мечтал попасть на концерт виртуоза, но это были только мечты, а сегодня она сбылась и радости его нет предела. На следующий день виртуоз снова приехал к слепому скрипачу и подарил ему собаку-поводыря. Теперь у него есть верный друг и защитник.

Вопросы для обсуждения։

• Каково сегодняшнее отношение людей к тем, у кого есть физические недостатки? Есть ли дискриминация прав по отношению к данным людям?К сожалению да,но я смотрю передачу «Самый лучший» и жюри выбрал слепую девочку,которая сидела на коляске и пела.
• Как один добрый поступок может поменять жизнь человека?Совершвя добрые поступки,человек может изменить его настроение и самооценку.
• Как вам кажется, кукую мелодию сыграл знаменитый скрипач, что так понравилось прохожим? Какая ваша самая любимая композиция?По моему знаменитый скрипач сыграл «Маскарад»Арама Хачатуряна.Я люблю очень разные композиции.
• Дано ли нашим мечтам сбыться? Нужно ли что-то для этого делать, ведь далеко не всегда путь к мечте — это чёткая постановка и достижение цели?!Я много мечтаю,но мне кажется что только мечтать очень мало,надо сосредаточиться, думать и чётко решать. Надо перед собой поставить конкретный цель и стремиться к своей цели.
• Согласны ли вы с выражением ,,Мечтать не вредно — вредно не мечтать!,,Нет.
• Если мечты оторваны от действий, это может привести к краху?Да может,но по моему сдаваться нельзя.
• Когда одна мечта сбылась, мчитесь ли вы за новой?У меня пока одна мечта, я хочу стать программистом,но очень люблю футбол,хочу попробовать.
• Что дают мечты человеку? Какой он человек без мечты?Мечта это вера и готовность идти к своей цели.Без мечты трудно жить.

Задание 4. Напиши рассуждение » Как научиться осуществлять поставленные цели?» Как нужно относиться к неудачам и поражениям? Чтобы осуществлять поставленные цели надо по моему  написать план, кем хочешь стать и как достигнуть своей цели.К неудачам и поражениям нужно относиться спокойно. Но у меня не получается. Мой отец объясняет,что поражение надо принимать и не расстраиваться,подумать хорошо,успокоиться и пойти вперёд.Задание № 5. Дополните предложения подходящими по смыслу словами.

1. Три другапришли на вокзал и спросили дежурного по вокзалу, когда отходит поезд на Лондон (пришли, ушли, гуляли).
2. Поезда на Лондонездят каждый час (ездят, идут, летят).
3. Уедемна следующем поезде (уедем, уезжаем, убегаем).
4. Друзья снова пошли в буфет, а когда они вышли из буфета, поезд на Лондон медленноотходил от платформы (отбегал, отходил, отошел).
5. Он долго смотрел на уходящий поезд, а потом началхохотать. (плакать, хохотать, бегать).

• Complete the statements correctly.

1. Once two friends set off
2. to catch and punish the boy who wanted to kill animals
3. to catch an animal with beautiful brown fur
4. to catch an animal and take it to the zoo

1. They were some distance from the river when they saw
2. an animal of a red colour running quickly in front of them
3. a boy dressed in red clothes running quickly in front of them
4. a beautiful flower of red colour

1. Before they could catch it
2. it got to the river bank and hid under the roots of a tree
3. it got to the river and had a good swim there
4. it got to the river and caught some fish there

1. One of the friends put his stick into the hole
2. as he wanted to make the creature come out of the hole
3. as he wanted to punish the naughty boy
4. as he wanted to plant a beautiful flower there

1. They dropped the sack
2. as it burnt their hands
3. as they were surprised at hearing the boy’s voice
4. as they thought a dangerous animal was in it

• RIGHT or WRONG

1. One fine day two friends went to the bank of the river to have a swim there. wrong
2. The two hunters caught an animal with a red coat and got a lot of money for it. wrong
3. A little boy in red clothes jumped out of the sack and ran towards the river. true
4. The two hunters didn’t run after the little boy but went home. true

• Make up sentences with the mixed words.

1. Meanwhile, roots, his, the, carefully, tree, at, friend, the, looked. Meanwhile his friend carefully looked at the tree roots.
2. The, home, two, off, and, men, very, started, themselves, pleased, were, with. the two men were very pleased themselves and started of home.
3. They, them, burnt, dropped, the, had, as, if, it, sack. they dropped the sack as if it had burnt them.

• Fill in the missing words

angry, dropped, decided, creature, lay, fell, slipped, held

Once I came home late and was very much afraid that my mother would be angry with me. So I decided not to switch on the light and to make as little noise as possible. I took off my shoes, held them in my hands (so as not to make a noise) and slipped into my room. Just when I was going to bed I stepped on something that fell on the ground. The poor creature gave such a loud “Mew!” that I dropped my shoes and lay down. I made such a noise that my mother woke up and was very angry with me.

• Exercise 1

Put in do, don’t, does or doesn’t.

1) “ do you like fish?” “Yes, I do.”

2) Where does Sally live?

3) I’m sorry, I don`t know.

4) “does your mother work?” “No, she doesn`t”

5) What newspaper do you read?

6) What newspaper does your father read?

• Exercise 2

Make questions.

1) are you tired?

2) does Lucy like dolls?

3) Where does your father work?

4) do they work on Saturdays?

5) do Alex and Jimmy like skiing?

6) is she German?

7)  What time do you stop work?

8) is your sister pretty?

39. Տրված բառերի մեջ յ կիսաձայնն ավելացնելով՝ ստացիր նոր բառեր: Փորձիր ինքդ գտնել նման բառեր:
Հատ, ալ, բաց, հուն, հուր, սար, վար, պատ, ագի, բուն, հաց: հայտ, այլ, բայց, հույն, հյուր, սայր, վայր, պայտ, այգի, բույն, հայց:
40. Բառաշարքում առանձնացրու հոմանիշ բառերի հինգ եռյակ:
Ազնիվ, անվախ, գեղեցիկ, ագահ, դաժան, աչքածակ, արդար, աներկյուղ, վայրագ, չքնաղ, կտրիճ, գեղանի, անգութ, ուղղամիտ, անկուշտ: Ազնիվ – արդար – ուղղամիտ, անվախ – աներկյուղ – կտրիճ, գեղեցիկ – չքնաղ – գեղանի, ագահ – աչքածակ – անկուշտ։
41. Նախադասություններում ընդգծված բառերը փոխարինիր հոմանիշներով:
Դաշտային գույնզգույն – գունավոր ծաղիկները հրապուրում են – գերում են իրենց պարզ գեղեցկությամբ:
Հազարավոր – բյուր թիթեռներ ծաղիկների նման սփռված էին – մխիթարված էին օդի մեջ:
Տղան տխուր – տրտուն հայացքն ուղղեց լեռնային գետակի զուլալ – մաքուր, ջինջ ջրերին:
Արևի շողերը – ճառագայթները նստել են բարձր լեռների կատարներին – գագաթներին:
42. Նախադասություններում ընդգծված բառերը փոխարինիր հականիշներով:
Անսահման ժլատ – առատաձեռն ծերունին երազում դժոխք – դրախտ էր ընկել:
Երեխաները խոշոր – մանր, բայցո խակ – հասած սալոր էին քաղել:
Այդ աղջիկը կարող է քեզ քաջ – վախկոտ ու հզոր – թույլ դարձնել:
Վարպետի ցուրտ – շոգ ու նեղլիկ – լայն սենյակը գտնվում էր վերին հարկում:
43. Առանձնացրու և դեմ դիմաց գրիր հականիշ դարձվածքների զույգերը:
Աչքը կուշտ, քթի տակ, խելքից հեռու, Աստծու գառ, աչքի փուշ, յոթ սարից այն կողմ, աչքը ծակ, աչքի լույս, խելքին մոտ, Աստծո պատիժ: Աչքը կուշտ – աչքը ծակ, քթի տակ – յոթ սարից այն կողմ, Աստծու գառ – Աստծո պատիժ, աչքի փուշ – աչքի լույս:

1. Ի՞նչ է ցեղային միությունը:

Հայկական լեռնաշխարհը վաղնջական ժամանակներից բնակեցված է եղել բազմաթիվ ցեղերով, որոնց գերակշիռ մասը հայկական էր։

Փոքր Ասիայի շրջանում բնակվող խեթական ցեղերը Ք.ա. 18-րդ դարում ստեղծում են ուժեղ Խեթական պետությունը, որը գոյատևեց մինչև Ք.ա. 12-րդ դարը։ Հայկական լեռնաշխարհի արևմտյան մի շարք երկրամասեր գրավվեցին խեթերի կողմից և հայտնվեցին նրանց ազդեցության ներքո։ Հյուսիսային Միջագետքում և Հայկական լեռնաշխարհի հարավային մի քանի շրջաններում Ք.ա. 17-րդ դարում ստեղծվում է Միտաննի պետությունը, որը նույնպես նշանակալից ազդեցություն ունեցավ Հայկական լեռնաշխարհի բնակչության զարգացման վրա։

Հայկական ցեղային միություններն ու պետական կազմավորումներն ավելի վաղ հանդես եկան հենց նրանց ազդեցության հիշյալ շրջաններում։ Ցավոք, պատմությունը ցեղային միությունների մասին գրեթե տեղեկություններ չի պահպանել, իսկ պետական կազմավորումների մասին տեղեկություններ պահպանել են սեպագիր արձանագրությունները։

Նաիրի ցեղային միություն. Հայկական լեռնաշխարհի կենտրոնական և արևելյան շրջաններում առաջին ցեղային միությունները հիշատակվում են սեպագրերում միայն Ք.ա. 2-րդ հազարամյակի երկրորդ կեսից։ Հայկական լեռնաշխարհի արևմտյան շրջանները՝ Վանա լճի և Եփրատի հովտի միջև, զբաղեցնում էր Նաիրի ցեղային միությունը, որի մեջ մտնում էին մի քանի տասնյակ ցեղեր։ Նաիրյան ցեղային միության ուժեղացմանն էապես նպաստեցին ասորեստանյան թագավորների ավերիչ ու ավարառուական արշավանքները։ Դրանց դիմադրելու համար նաիրյան ցեղերը թշնամու դեմ դուրս էին բերում պատկառելի միացյալ ուժեր՝ միավորելով մի քանի տասնյակ ցեղերի զինուժը։ Նաիրյան միության բնակչության գերակշիռ մասը կազմում էին հայալեզու ցեղերը։

Էթիունի ցեղային միություն. Վանի թագավորության շրջանում (Ք. ա. 9-7-րդ դդ.) Արարատյան դաշտում և նրանից հյուսիս տարածվում էր Էթիունի ցեղային միությունը, որը ներառում էր նաև Սևանա լճի ավազանը։ Միության մեջ մտնում էին ավելի քան քսան ցեղեր, իսկ նրա բնակիչների կենցաղի մասին պատմում են Սևանի ափին՝ Լճաշենում, պեղված դամբարանների հարուստ նյութերը՝ զենք ու զրահ, կենցաղի առարկաներ, արձանիկներ, զարդեր և այլն։ Նրա կենտրոնական մասն էր կազմում Ազա երկիրը, որի տարածքի վրա ներկայումս գտնվում է մեր հանրապետության մայրաքաղաք Երևանը։

Այլ ցեղային միություններ. Հիշատակության արժանի է Դիաուեխի ցեղային միությունը, որի անունը պահպանվել է հայկական Տայք աշխարհի վրա։ Վանա լճից դեպի հարավ ընկած շրջաններում գտնվել է Ուրուատրի ցեղային միությունը, որը միավորում էր 8 ցեղեր։

Հայկական լեռնաշխարհում գոյություն են ունեցել նաև այլ ցեղային միություններ, որոնց բնակչության մի մասը ոչ հնդեվրոպական էր, որը ժամանակի ընթացքում հայացավ։

Հայ ժողովրդի կազմավորման գործընթացները ուղեկցվում էին Ասորեստանի կողոպտիչ արշավանքներով, որոնք ստիպում էին լեռնաշխարհի բնակչությանը միավորվել և միացյալ հարված հասցնել թշնամուն։ Այսպես օրինակ` Հայկական լեռնաշխարհի հարավ-արևմտյան մասի նաիրյան ցեղերը Ասորեստանի արքաների ասպատակություններին դիմագրավում էին 60 և ավելի ցեղերի միացյալ ուժերով: Ընդհանուր թշնամու դեմ միացյալ պայքարում հայկական ցեղերի մոտ աստիճանաբար ձևավորվում էր ընդհանուր շահի, իրենց ծագումնաբանական ընդհանրության գիտակցումը:

2. Որտեղի՞ց է առաջացել «Ռուսիա» անվանումը:

Ռուսաստան տերմինը ծագում է արևելյան սլավոններից ամենահայտնի ժողովրդի՝ ռուսների անունից։ Որպես պետական-պաշտոնական անուն սկսել է կիրառվել ավելի ուշ։ Կա վարկած, ըստ որի Կիևյան Ռուսիա անվանումը գալիս է սկանդինավյան ժողովուրդներից՝ շվեդների ցեղախմբերից մեկի՝ ռուս կոչվող մարդկանց անունից և ոչ թե տարածաշրջանի բնիկ ռուս ժողովրդի։ Այս բացատրությունը պատաճառաբանվում է նրանով, որ Ռուսաստանում իշխած առաջին արքայատոհմը՝ Ռյուրիկովիչների դինաստիան, ուներ շվեդական ծագում։

«Ռոսսիա» տերմինը որպես Ռուսաստանի հունական անվանում, առաջին անգամ հանդիպում է 10-րդ դարում՝ բյուզանդական կայսր Կոստանդին VII Ծիրանածինի «Արարողակարգերի մասին» և «Կայսրության ղեկավարման մասին» աշխատություններում։ Իսկ ավելի ուշ «Ռոսսիա» տերմինով ամրագրվում է Հյուսիսարևելյան Ռուսիան, այսինքն՝ արևելասլավոնական տարածքները, որոնք չեն մտել միջնադարյան Լեհաստանի և Լիտվական մեծ իշխանության կազմի մեջ, և միացվել են Ռուսաստանին Մոսկվայի մեծ իշխանության օրոք։

Ռուսաստանը հանրապետություն է հռչակվել 1917 թվականի սեպտեմբերի 1-ին, թեև փաստացի հանրապետություն է դարձել 1917 թվականի մարտի 3-ին՝ Փետրվարյան հեղափոխության արդյունքում։ 1918 թվականի հունվարի 10-ից անվանվել է Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն։ 1922 թվականի դեկտեմբերի 30-ին մտել է ԽՍՀՄ կազմի մեջ։

3. XIV դարում ովքե՞ր սկսեցին կրել Մեծ իշխանի տիտղոսը: XIV դարում մոնղոլներից կախյալ ռուսական իշխանություններից ուժեղացավ Մոսկվայի իշխանությունը: Մոնղոլների կողմից Մոսկվայի իշխանը ճանաչվեց որպես ռուսական Մեծ իշխան և նրան տրվեց հարկահավաքության իրավունքը:
4. Ի՞նչ էր նշանակում «ցար» տիտղոսը: Ովքե՞ր են կրել այդ տիտղոսը: Ցար, միապետների նախկին պաշտոնական անվանումը (տիտղոս) Ռուսաստանում և Բուլղարիայում։ Ռուսաստանում առաջինը Ցարի տիտղոս ընդունել է Իվան IV Ահեղը, 1547 թվականին։ 1721 թվականից ռուս ցարերն ընդունել են կայսրի տիտղոս։ Բուլղարիայում միապետները ցարի տիտղոսը կրել են 19–րդ դարի վերջից մինչև ժողովրդական հանրապետության հռչակումը 1946 թվականին։
5. Մեկնաբանի՛ր «Երկրային ժողով» եզրույթը:

Հին Ռուսիայի շրջանից պահպանված Բյարական դուման մնաց որպես ցարին կիցօրենսդրական և խորհրդակցական մարմին: Իվան IV–ը 1549 թ. հրավիրեց առաջին Երկրային ժողովը: Պետական այս մարմինը կազմեցին բարձրաստիճան ավատատերերը և հոգևորականները, ազնվականների ու քաղաքների ներկայացուցիչները: Երկրային ժողովը որոշումներ էր ընդունում կարևորագույն պետական հարցերի վերաբերյալ՝ ֆինանսներ, օրենքներ, արտաքին քաղաքականություն: Այսպես՝ Ռուսաստանում ևս ձևավորվեց դասային միապետություն:

6. Մեկնաբանի՛ր «արքայատոհմ» եզրույթը: Բե՛ր արքայատոհմի երկու օրինակ:

Հայոց պատմության երևելի ու փառապանծ գործիչներից է հայոց արքա, Արտաշեսյան հարստության հիմնադիր Արտաշես Ա Բարեպաշտը (մ.թ.ա. 189-160): Արտաշես Առաջինը Երվանդունյաց արքայական տոհմից էր: Հայոց ավանդավեպը նշում է, որ նա հայոց արքայազն էր, և նրա գահն ու իրավունքը բռնագրավեց Երվանդ Դ արքան (մ.թ.ա. 220-200), որ գահ բարձրանալով` սրի քաշեց օրինավոր թագաժառանգներին: Նրանցից փրկվեց միայն մանուկ Արտաշեսը, որին Սմբատ Բագրատունին փախցրեց: Հետագայում հասակ առնելով Արտաշեսը վերանվաճում է իր երկիրը, ճակատամարտի ժամանակ սպանում Երվանդին և գահ բարձրանում Հայաստանում: Ինչքանով է հավաստի հայոց ավանդապատումը` դժվար է ասել: Մեզ հայտնի է Արտաշեսի հայրանունը. նա Զարեհի որդին էր: Զարեհ անունով թագավոր մինչ Արտաշեսի գահակալումը չենք ունեցել: Միգուցե Արտաշեսը Երվանդունյաց արքայատոհմի կրտսե՞ր ճյուղի ներկայացուցիչն էր:

Մ.թ.ա. 200 թ. հզորացող Սելևկյան կայսրությունը կարողանում է ծնկի բերել Հայաստանը, և Երվանդ Դ արքան զրկվում է գահից կամ սպանվում: Ամեն դեպքում, Հայաստանը հայտնվում է Սելևկյան թագավորության հպատակի կարգավիճակում: Գուցե Հայաստանի նվաճմանը մասնակցել է նաև սելևկյան բանակում որպես զորավար ծառայող Արտաշեսը, որի պատճառով էլ հայոց ավանդույթը նրան է վերագրում Հայաստանի նվաճումն ու Երվանդ Դ արքայի սպանությունը: Նվաճելով Հայաստանը` սելևկյան Անտիոքոս Գ Մեծ արքան երկրի կառավարիչ է նշանակում Արտաշեսին, իսկ Ծոփքում` Զարեհին, որ նույնպես Երվանդունիների արքայատոհմից էր: Սելևկյան թագավորը, բնականաբար, վստահ էր, որ Արտաշեսն ու Զարեհը, որպես իր զորավարներ, հավատարիմ կծառայեն իր կայսրությանը: Սակայն նրա հաշվարկները սխալ էին:

7. Քո կարծիքով ինչո՞ւ մոնղոլները կարողացան հեշտությամբ նվաճել Ռուսիան: Չինգիզ խանի թոռ Բաթու խանը 1237–1241 թթ. նվաճեց Ռուսիայի մեծ մասը։ Ռուսական իշխանությունները կախման մեջ ընկան մոնղոլ–թաթարական հսկայածավալ տերությունից:
8. Ի՞նչը նպաստեց Մոսկվայի դերի ու հեղինակության բարձրացմանը: Մոսկվայի հեղինակությունը բարձրացավ հատկապես 1380 թ. Կուլիկովոյի ճակատամարտից հետո, որտեղ ռուսական զորքը ջախջախեց մոնղոլներին: Դրանից հետո արագացավ Մոսկվայի շուրջը ռուսական հողերի միավորման գործընթացը։
9. Համեմատե՛ք ձեր լրացրած աղյուսակ 1–ը և փոխադարձաբար լրացրե՛ք այն:
10. Ըստ ձեր ժամանակագրական գրառման՝ փորձե՛ք.
– գտնել կապեր գրառված դեպքերի միջև,
– ցույց տալ դրանց միջև եղած պատճառահետևանքային կապերը:
11. Ըստ ձեր ժամանակագրական գրառման՝ պատասխանե՛ք հարցերին.
– Ո՞ր թվականներին է կառավարել Մեծ իշխան Յարոսլավը: 1019-1054թ.: Նա շատ էր սիորւմ կրթություն և հիմնեց շատ դպրոցներ դրա շնորհիվ էլ նրան կոչել են իմաստուն:
– Ե՞րբ է կառավարել Իվան Ահեղը: Իվան Ահեղը կառավարել է 1533-1584 թվականներին։
– Ե՞րբ է հաստատվել Ռոմանովների արքայատոհմը: Ռոմանովների արքայատոհմը հաստատվել է 1613 թվականին։ Ռոմանավների արքայատոհմի արաջին ցարը եղել է Միխայիլ Ռոմանովը։

ԱՇԽԱՏԱՆՔ ՔԱՐՏԵԶՈՎ

Ելնելով էջ 103–ի քարտեզից`
– Ներկայացրո՛ւ Իվան Ահեղի նվաճումները։Իվան Ահեղը դաժան և բռնակալ միապետ էր,
ձգտում էր անսահմանափակ իշխանության: Իր քաղաքական հակառակորդների և ընդդիմադիր ուժերի
հանդեպ կիրառում էր ահաբեկության քաղաքականություն: Բռնաճնշումները թուլացրին ազնվականությանը
և ամրապնդեցին ցարի իշխանությունը: Սակայն դրա
հետևանքով անկում ապրեց երկրի տնտեսությունը,
թուլացավ պետությունը:
– Ինչո՞ւ էր Ռուսաստանը տարածապես անընդհատ աճում։ Ի՞նչ
հետևանքներ դա ունեցավ։ XIV դարում սկսեց ուժեղանալ Մոսկվայի իշխանությունը: Մոնղոլները Մոսկվայի իշխանին ճանաչեցին
ռուսական Մեծ իշխան և նրան տվեցին հարկահավաքության իրավունք:
Մոսկվայի իշխանությունն էլ գլխավորեց երկրի միավորման և անկախության վերականգնման համար
պայքարը: Դրա համար XIV–XV դարերի ընթացքում
ստեղծվել էին անհրաժեշտ նախադրյալներ՝ տնտեսական, սոցիալական, հոգևոր–գաղափարական,
քաղաքական:
Մոսկվայի հեղինակությունը բարձրացավ հատկապես 1380 թ. Կուլիկովոյի ճակատամարտում մոնղոլների նկատմամբ տարած հաղթանակի շնորհիվ: Դրանից հետո արագացավ ռուսական հողերի միավորման
գործընթացը: Անկախության համար պայքարի արդյունքում ստեղծվեց Մոսկովյան Ռուսիա պետությունը։
XV դարում՝ Իվան III–ի օրոք, այն սկսեց կրել Ռուսաստան անվանումը:

23․ Ջրի  կաթիլը:  Հանս  Քրիստիան  Անդերսեն

Անշուշտ,  տեսած  կլինեք  խոշորացույց`  կլոր,  կորնթարդ,  որի  միջով  բոլորիրերն  իրենց  իրական  չափերից  հարյուր  անգամ  մեծ  են  երևում:  Եթենայես  պատահական  ջրափոսից  վերցրած  կաթիլին,  կտեսնես  հազարավորզարմանալի  գազանիկներ,  որոնք  ջրի  մեջ  առհասարակ  նկատելի  չեն,  թեևկան  ու  այնտեղ  են,  իհարկե:

Նայում  ես  մի  այդպիսի  կաթիլի,  ու  քո  առաջ,  ոչ  ավել,  ոչ  պակաս,  միամբողջ  ափսե  էակներ  են  վխտում,  զեռում,  թռչկոտում,  կծում  միմյանցառջևի  կամ  ետևի  թաթիկը,  մերթ  այս  հանգույցը,  մերթ  այն  վերջույթը,  բայց  այդուհանդերձ  յուրովի  ուրախանում  ու  զվարճանում  են:

Լինում  է,  չի  լինում  մի  ծերուկ  է  լինում,  որին  բոլորը  կոչում  են  Հոգսեն  Զննող:  Նրա  անունն  էր,  ինչ  արած:    Նա  իր  հոգսն  էհամարում  զննել  ամեն  ինչ`  դրանցից  դուրս  կորզելով  այն  ամենը,  ինչ  հնարավոր  է:  Իսկ  եթե  չէր  հաջողվում  դրան  հասնելսովորական  ճանապարհով,  դիմում  էր  կախարդության:

Նա,  ուրեմն,  մի  անգամ  նստել  ու  խոշորացույցով  զննում  էր  հենց  ճահճից  վերցրած  ջրի  մի  կաթիլ:  Աստված  իմ  Աստված,  ո՜նցէին  այդ  գազանիկներն  այդտեղ  վխտում  ու  եռուզեռում:  Հազարավո՜ր,  հազարավո՜ր,  ու  բոլորն  էլ  ոստոստում  էին,  վազվզում,կծոտում,  խփշտում  ու  խժռում  մեկմեկու:

—  Նողկալի  է,-  բացականչեց  ծերուկ  Հոգսեն  Զննողը:-  Հնարավոր  չէ՞  դրանց  մի  կերպ  հանդարտեցնել,  կարգ  ու  կանոն  մտցնելդրանց  կյանքի  մեջ,  որպեսզի  յուրաքանչյուրն  իմանա  իր  տեղն  ու  իրավունքները:

Ծերուկը  մտածեց-մտածեց,  բայց  ոչ  մի  հնար  չգտավ:  Ստիպված  էր  կախարդության  դիմել:

—  Արի  կլինի`  դրանց  ներկեմ,  որպեսզի  լավ  աչքի  զարնեն,-  ասաց  ու  նրանց  վրա  քիչ  կաթեցրեց  կարմիր  գինի  հիշեցնող  ինչ-որհեղուկ.  բայց  դա  գինի  չէր,  այլ  վհուկի  արյուն,  և  այն  էլ`  ամենաառաջնակարգ:  Բոլոր  տարօրինակ  գազանիկները  հանկարծկարմրավուն  երանգ  առան,  և  ջրի  կաթիլն  այժմ  կարելի    էր  մի  ամբողջ  քաղաքի  տեղ  դնել,  ուր  զեռում  են  մեերկ  վայրենիներ:

—  Ինչ  բանի  ես.  դա  ի՞նչ  է,-  հարցրեց  ծերուկին  մի  այլ  կախարդ,  որն  անուն  չուներ  և  հենց  դրանով  էլ  տարբերվում  էրմյուսներից:

—  Կարո՞ղ  ես`  կռահիր,-  արձագանքեց    Հոգսեն  Զննողը:-  Թե  որ  կռահես  ինչ  է`  քեզ  կնվիրեմ:  Բայց  գլխի  ընկնելը  հեշտ  չէ,մանավանդ  որ  չգիտես`  ինչն  ինչոց  է:

Անանուն  կախարդն  աչքը  մոտեցրեց  փքապակուն:  Ա  ՜յ  քեզ  բան.  նրա  աչքի  առաջ  մի  ամբողջ  քաղաք  էր  փռված`  վխտացողմարդկանցով  լեցուն,  բայց  բոլորն  էլ  մերկ  էին  դեսուդեն  վազ  տալիս:  Խելքից  դուրս  բան  էր.  սարսափ,  զարհուրանք:  Բայցամենազարհուրելին  այն  էր,  որ  նրանք  անխղճաբար  հրմշտում,  բոթում,  ճանկռոտում,  խածնում  ու  պատառ-պատառ  էին  անումիրար:  Ով  ցածում  էր`  անպատճառ  փորձում  էր  վեր  մագլցել,  ով  վերևում  էր`  ցած  էր  ընկնում:

—  Մի  տե՜ս,  մի  տե՜ս,  հրե  ՜ն  այն  մեկի  ոտքն  իմից  երկար  է,  թող  կորչի,  թող  վերանա:  Իսկ  սա՜.  ականջի  հետևի  ելունդիննայեք.  մանր  ու  ցավոտ:  Ուրեմն  թող  ավելի  ցավի:

Ու  նրանք  կծոտում  էին  խեղճին,  պատառոտում  ու  խժռում  այն  բանի  համար,  որ  մանրիկ  ուռուցք  ուներ:  Տեսնեն`  ինչ-որ  մեկնիր  համար  նստել  է  զգաստ,  կարմիր  օրիորդի  պես,  ոչ  մեկին  չի  դիպչում,  միայն  թե  իրեն  չդիպչեն:  էդ  էր  պակաս.  վրա  էինպրծնում,  քաշքշում,  ոտնատակ  տալիս,  մինչև  որ  հետքն  անգամ  չմնա:

—  Զարհուրելի  զվարճանք,-  ասաց  անանուն  կախարդը:

—  Իսկ  քո  կարծիքով  ինչ  է  դա:  Կարո՞ղ  ես  գուշակել,-  հարցրեց  Հոգսեն  Զննողը:

—  Այստեղ  գուշակելու  ոչինչ  էլ  չկա:  Պարզ  երևում  է,-  պատասխանեց  մյուսը.-  Սա  Կոպենհագենն  է  կամ  մի  որևէ  ուրիշ  մեծքաղաք.  ախր  դրանք  իրար  շատ  են  նման…  Սա  մեծ  քաղաք  է:

—  Դա  ճահճաջրի  կաթիլ  է,-  բարբառեց  Հոգսեն  Զննողը:

Առաջադրանքներ

Ա) Ստեղծագործությունից դո’ւրս գրեք տրված մտքերը հաստատող օրինակներ:

• Մարդիկ իրար նախանձում են, չեն հանդուրժում մյուսի առավելությունը:
—  Մի  տե՜ս,  մի  տե՜ս,  հրե  ՜ն  այն  մեկի  ոտքն  իմից  երկար  է,  թող  կորչի,  թող  վերանա:

• Մարդիկ իրար նկատմամբ լցված են չարությամբ:
Իսկ  սա՜.  ականջի  հետևի  ելունդին նայեք.  մանր  ու  ցավոտ:  Ուրեմն  թող  ավելի  ցավի:

• Մարդիկ աննպատակ դեսուդեն են վազվզում:
Աստված  իմ  Աստված,  ո՜նց էին  այդ  գազանիկներն  այդտեղ  վխտում  ու  եռուզեռում:  Հազարավո՜ր,  հազարավո՜ր,  ու  բոլորն  էլ  ոստոստում  էին,  վազվզում, կծոտում,  խփշտում  ու  խժռում  մեկմեկու:

• Մարդիկ չեն հանդուրժում այն մարդկանց, որոնք ցականում են ընդհանուր թոհուբոհից հեռու մնալ:
Տեսնեն`  ինչ-որ  մեկն իր  համար  նստել  է  զգաստ,  կարմիր  օրիորդի  պես,  ոչ  մեկին  չի  դիպչում,  միայն  թե  իրեն  չդիպչեն:  էդ  էր  պակաս.  վրա  էին պրծնում,  քաշքշում,  ոտնատակ  տալիս,  մինչև  որ  հետքն  անգամ  չմնա:

• Մարդիկ գթասիրտ չեն, չեն մեղմում իրար ցավ, աշխատում են իրար ավելի ցավեցնել:

• Մարդիկ բնույթով չար են. չարություն անելը նրանց ուրախացնում և զվարճացնում է:

Բ) Սեղծագործության մեջ ո՞րն է Անանուն կախարդի կերպարի անհրաժեշտությունը: Պատասխանը հիմնավորե՛ք։

Կարծում եմ, անանուն կախարդը այն կերպարն է, որը ցույց է տալիս մարդկանց, ովքեր իրենց ընկերներին նախանձում են և ցույց են տալիս, թե իրենց արածը իրենից մեծ բան չի ներկայացնում։

Բազմընտրանի հարցեր (Ընտրեք ճիշտ պատասխանը):

1)Ո՞ր ռեակցիան է սինթեզի (փոխազդման) օրինակ։

ա) H₂ + O₂ → H₂O

բ) CaCO₃ → CaO + CO₂

գ) AgNO₃ + NaCl → AgCl + NaNO₃

դ) Zn + HCl → ZnCl₂ + H₂

2)Ո՞ր ռեակցիան է քայքայման օրինակ։

ա) Na + Cl₂ → NaCl

բ) CaCO₃ → CaO + CO₂

գ) HCl + NaOH → NaCl + H₂O

դ) Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu

3)Ո՞ր ռեակցիայի ընթացքում գազ է արտազատվում։

ա) Zn + HCl → ZnCl₂ + H₂

բ) HCl + NaOH → NaCl + H₂O

գ) AgNO₃ + NaCl → AgCl + NaNO₃

դ) Cu + S → CuS

4)Ո՞րն է կրկնակի տեղաշարժի ռեակցիայի օրինակ։

ա) Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu

բ) HCl + NaOH → NaCl + H₂O

գ) H₂ + O₂ → H₂O

դ) KClO₃ → KCl + O₂

Բաց հարցեր (Պատասխանեք կարճ՝ ձեր ձևակերպմամբ):

5)Ի՞նչ է տեղի ունենում այրման ռեակցիայի ժամանակ։ Այրման ռեակցիայի ժամանակ տեղի է ունենում լույսի և ջերմության անջատում։

6)Նշեք քիմիական ռեակցիայի երկու հնարավոր նշան։ քիմիական ռեակցիայի հնարավոր նշաններն են գույնի փոփոխությունը գազի անջատումը և ջերմության փոփոխությունը։

7)Ի՞նչ տարբերություն կա տեղաշարժման և կրկնակի տեղաշարժման ռեակցիաների միջև։ Կրկնակի տեղա շարժման ռեակցիաներում երկու միացությունները միանալով կազմում են նոր միացություններ։

8)Գրեք քայքայման ռեակցիայի մի օրինակ։ CaCO₃ = CaO + CO₂

RIGHT or WRONG

1. George lives in a houseboat. wrong
2. They have three rooms, a wide corridor, a kitchen and a bathroom. right
3. There is a table and two armchairs in the corridor. right
4. The living-room is the largest. right
5. They have their meals in the living-room. wrong
6. When they have guests for dinner, they dine in the kitchen. right
7. The kitchen is not very large. right
8. There is a big sofa and two armchairs in the kitchen. wrong
9. There is only a shelf for toilet articles in the bathroom. wrong
10. There is a bed with a night-table in George’s room. right
11. George does his lessons in the living-room. wrong
12. George keeps his books in a box. wrong

• Complete the statements correctly.

1. The Englishman told the Judge that
2. the Scotsman was coming to London to see its places of interest
3. the Scotsman was coming to London for the money hidden under the tree
4. the Scotsman was coming to London for a tree he planted a year ago

1. The Englishman also told the Judge that
2. the Scotsman took his food and his raincoat
3. the Scotsman gave him a tree to plant in London
4. the Scotsman gave him his food and his raincoat

1. The Judge understood that by the tree the Scotsman meant
2. the girl he wanted to marry
3. the apples he was going to take to Scotland
4. the beautiful flowers he was going to present to the girl

1. The Judge didn’t recognise his daughter as
2. she had other clothes on
3. he was old and didn’t recognise anybody
4. he was angry with her and didn’t want to see her again

• RIGHT or WRONG

1. In London the Englishman went to the market to buy some new clothes. false
2. The Scotsman was coming to London to marry the girl he saw in his dream. true
3. By “house” the Scotsman meant the palace the Englishman was going to live in. false
4. The Scotsman and the London Judge’s daughter lived happily till the end of their lives. true

• What’s the word for.

1. to visit, to go to see – to know the meaning
2. to believe, to be certain about something – to go to see
3. to understand, to know the meaning – to be certain about something

Fill in the missing words.

{believe, wisest, understood, promised}

Once upon a time there lived a king who promised to give half of his kingdom to the one who would tell a lie and make the king believe him. He also promised to honour that man and make him his best friend. All the people tried hard to tell lies but the king didn’t believe them. He only laughed and said he was the wisest king in the world. Some time passed and then a poor man came to the palace and said that the king owed him a sack of gold. It made the king so angry that he cried, “You are telling a lie! I don’t owe you anything.” The poor man laughed and the king understood everything.

• RIGHT or WRONG

1. The weather in England is always fine. false
2. The English say that they have two variants of weather. false
3. The weather is the favourite conversational topic in England. true
4. The best time of the year in England is spring. true
5. The two worst months in Britain are June and July. false
6. Summer months are rather hot. false
7. Most people plan to go abroad for the summer. true
8. The most unpleasant aspect of English weather is fog and smog. true
9. Fog is mostly unpleasant in London. true

Տեքստը վերականգնի՛ր ` նախադասությունները վերադասավորելով:

Այդ քարայրներից ամենամեծը ենթադրաբար հարյուր խորանարդ մետր տարածություն է գրավում: Ռուս տիեզերագնացներն այդ մասին երբեք չեն նշում, և պարզ չէ` չե՞ն տեսել, թե՞ պարզապես «դրա մասին չի կարելի խոսել»: Դեռես 60-ական թվականների սկգբին աստղագետ Կ. Սագանը հայտնեց, որ Լուսնի մակերևույթին հսկայական  քարայրներ կան: Եթե Երկրին մոտեցած կամ Երկրի վրա իջած «թոչող ափսեները» հազարավոր մարդիկ տեսնում են, Լուսնի վրա իջած ՉԹՕ-ների մասին միայն աստղանավորդներն ու տիեզերագնացները կարող են վկայել: Ինչ վերաբերում է ամերիկացիներին, մամուլն այնքան է գրել, որ դժվար է որոշել, թե ո՛րն է ճշմարտությունը: Այնտեղ կյանքի համար բարենպաստ պայմաններ կարող եե լինել: Լուսնի հետ կապված առեղծվածները բազմաթիվ են: Դեռես 60-ական թվականների սկգբին աստղագետ Կ. Սագանը հայտնեց, որ Լուսնի մակերևույթին հսկայական  քարայրներ: Այդ քարայրներից ամենամեծը ենթադրաբար հարյուր խորանարդ մետր տարածություն է գրավում: Այնտեղ կյանքի համար բարենպաստ պայմաններ կարող են լինել: Լուսնի հետ կապված առեղծվածները բազմաթիվ են: Եթե Երկրին մոտեցած կամ Երկրի վրա իջած «թռչող ափսեները» հազարավոր մարդիկ տեսնում են, Լուսնի վրա իջած ՉԹՕ-ների մասին միայն աստղանավորդներն ու տիեզերագնացները կարող են վկայել: Ինչ վերաբերում է ամերիկացիներին, մամուլն այնքան է գրել, որ դժվար է որոշել, թե ո՛րն է ճշմարտությունը:

31.Տրված նախածանցներով կազմել 3-ական ածանցավոր բառ:
Ան-անօգնական
ապ-ապ
բաց-բացարձակ
գեր-գերբնական
դժ-դժգոհ
համ-համբույր
հակ-հակառակորդ
ստոր-ստորագություն
չ-չսիրել
տ-տգեղ
դեր-դերձակ
արտ-ապտասուք
փոխ-փոխանցում
ենթ-ենթասպա
անդր-անդրկովկաս

32.Տրված վերջածանցներով կազմել 3-ական ածանցավոր բառ;
-ալի-շնորհալի
-գին-անգին
-անի-մատանի
-ավուն-կարմրավուն
-յալ-երդվյալ
-ուն-ազգանուն
-ելի-սիրելի
-ան-դպրոցական
-անակ-հաղթանակ
-անոց-գազանանոց
-ոց-դարբնոց
-ուստ-հագուստ
-եստ-համեստ
-իչ-հմայիչ
-յուն-գեղեցկություն
-ստան-Հայաստան
-վածք-բացվածք
-ույց-ժամագույց
-ք-վազք

33. Բառաշարքում գտնել վերջածանցավոր բառերը և ընդգծել ածանցները:
Վայրի, խոհուն, մրգատու, մականուն, փութկոտ, մուրացկան, առհավետ, արգելակ, գունեղ, ոսկեգույն, նվազագույն, բանակ, խորք, միածին, զայրույթ, դռնակ, միաբան, իշխան, հարսնացու:

34.Տրված կապակցություններում ընդգծված բառերով փոխաբերական իմաստով բառակապակցություն կազմիր:
Օրինակ՝ մաքուր սրբիչ-մաքուր հոգի
լուսավոր սենյակ-լուսավոր դահլիճ
բարձր սար-բաւրձր շենք
սև գրիչ-սև ներկ
տափակ տանիք-տափակ քար
սուր դանակ-սուր գրիչ
ծանր իր-ծանր բազկատոռ
խոր ձոր խոր լիճ

35. Կետերի փոխարեն գրիր ածանցներ:
Օրինակ՝ վազ.- վազք, վազորդ
արմավ.արմավենի
ուժ.ուժեղ
հարսն.հարսնաքույր
տենչ.տենչանք
գործ.գործարան
մետաղ.մետաղական
խռով.խռովկան
փայլ.փայլփլուն
վերջ.վերջակետ
հոտ.հոտավետ
հր.հրդեհ
խնձոր.խնձորենի

36.Լրացրու ա հոդակապ ունեցող բառերի՝
ա. առաջին բաղադրիչները՝ ….նվեր,մարդ+ա+բնակ, արև+ա+ծաղիկ, Բախտ+ա+խաղ, մանկ+ա+տուն, խումբ+ա+վորում:
բ.  երկրորդ բաղադրիչները՝ մարդա+բնակ, հացա+հատիկ, զարդա+տուփ, հողա+մաս, օդա+չու, նավա+պետ

37.Կետերի փոխարեն գրիր համապատասխան տառը կամ երկհնչյունը:

1.Մի անգամ դեպի հարավ չվելիս ծիծեռնակները փորձանքի մեջ ընկան: Այդ տարի Շվեցարիայում ուժեղ ցրտից բոլոր միջատները սատկել էին; Դե, էլ ի՛նչ պիտի ուտեին ծիծեռնակները. չէ՞ որ շատ թռչունների նման նրանք էլ են միջատներով սնվում: Խեղճ ծիծեռնակները սովից ուժասպառ եղան ու վայր ընկան: Բայց Շվեցարիայի բնակիչներն անօգնական չթողեցին նրանց, հավաքեցին, դրեցին տուփերի մեջ ու տարան երկաթուղային կայարան: Այդտեղից էլ հատուկ գնացքով արագ ու ապահով ուղարկեցին հարավ:

• ՀԵՏԱԶՈՏԱԿԱՆ
  Բնութագրե՛ք Կարլոս Մեծին: Փորձե՛ք ինքնուրույն պատկերել նրան: Հայոց
  արքաներից ո՞ւմ եք նմանեցնում Կարլոս Մեծին: Հիմնավորե՛ք ձեր ընտրությունը:Կարլոս մեծը ուժեղ թագավոր էր նա ձգտում էր դառնալ կայսր նա չէր հանձնվում նրա օրոք նվավաճվել են շատ պետություններ: Ես նմանացնում եմ Կարլոս մեծին Տիգրան մեծի հետ, որովհետև Տիգրան մեծն էլ էր ուժեղ թագավոր և նրա օրոք շատ տեղեր են նվաճվել:
• ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
  Օգտվելով դասանյութից՝ փորձի՛ր պարզաբանել, թե ինչ նպատակներ էր
  հետապնդում Կարլոս Մեծը։ Կարլոսը փորձում էր համադրել անտիկ քաղաքակրթությունը նոր իրողությունների հետ և ստեղծել խոշոր
  տերություն և միասնական քրիստոնեական մշակույթ։ Վանքերում բացվում էին դպրոցներ: Մայրաքաղաք Աախենում հիմնվեց ակադեմիա, որտեղ աշխատելու հրավիրվեցին հայտնի գիտնականներ։ Նոր մշակութային
  իրողությունների ձևավորման այս ժամանակաշրջանը
  անվանում են «Կարոլինգյան վերածնունդ»։ Այն մեծ
  դեր խաղաց Արևմտյան Եվրոպայի մշակույթի ձևավորման և զարգացման գործում:
• ԱՐԺԵՔ ԵՎ ՎԵՐԱԲԵՐՄՈՒՆՔ
  1. Քո կարծիքով մեր օրերում գոյություն ունի՞ «վանդալիզմ» երևույթը: Բե՛ր մի
  քանի օրինակ։Վանդալիզմ, «գործողություն, որը ներառում է անձնական կամ հանրային սեփականության վնասում կամ ոչնչացում»։ Տերմինը ներառում է սեփականության վնասումը, ինչպիսիք են գրաֆիտին և սեփականության կամայական ոչնչացումը առանց սեփականատիրոջ թույլտվության։ Տերմինի ծագումը կապված է լուսավորության դարաշրջանի հետ, երբ կործանարարներ էին առանձնապես գերմանացի վանդալները։
  2. Ի՞նչ նշանակություն է ունեցել «Ժողովուրդների ճակատամարտը» Եվրոպայի
  համար: 451 թ. հռոմեական բանակը գերմանական ցեղերի հետ միասին պարտության
  մատնեց հոներին: Այս ճակատամարտը, որ հայտնի է «Ժողովուրդների ճակատամարտ» անվամբ, համաշխարհային պատմության կարևորագույն իրադարձություններից է: Դրա շնորհիվ Արևմուտքն ազատվեց քոչվոր հոներից: Սա կայսրության վերջին ռազմական հաջողությունն էր: Պետության գործերն արդեն տնօրինում էին ոչ թե կայսրերը, այլ բանակի բարբարոս հրամանատարները:
  3. Ի՞նչ դեր է խաղացել Ժողովուրդների մեծ գաղթը համաշխարհային պատմության մեջ: Ժողովուրդների Մեծ գաղթ, 4-րդ դարի կեսերից մինչև 7-րդ դարն ընկած ժամանակաշրջանը (ընդմիջումներով) կոչվում է Մեծ գաղթի կամ Ժողովուրդների Մեծ գաղթի շրջան անվանումով։ Հիմնարար նախադրյալ էր համարվում այն հանգամանքը, որ գաղթող բնակիչները թողնելով իրենց բնակավայրը ջերմաստիճանի պատճառով գաղթում էին այլ ավելի բարենպաստ տարածք։ Գաղթող ժողովուրդների թիրախը համարվում էր Հռոմեական Կայսրությունը։ Հռոմեական Կայսրության սահմանամերձ շրջաններում ապրող քոչվոր ժողովուրդների հիմնած իշխանությունների տնտեսությունը հիմնված էր էքստենսիվ եղանակի վրա։ Ուստի կարիքները հոգալու համար տվյալ ժողովուրդների մոտ պահանջներ էին ծնվում։ Այս երևույթը բացասական ազդեցություն ունեցավ ինչպես եվրասիական քոչվորների, այնպես էլ եվրոպական մյուս ժողովուրդների վրա։ IV-V դդ. տեղաշարժվեցին գերմանները և թյուրալեզու քոչվորները։ Մի փոքր ուշ նաև սլավոնները և ուգրոֆինները։